วิสาหกิจชุมชนสวนเกษตรพืชผักปลอดภัย รวบรวมพืชสมุนไพรกว่า 700 ชนิด แปรรูปสมุนไพร ดำเนินงานเพื่อหารายได้เสริมให้กับครอบครัวและชุมชน โดยน้อมนำเอาหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มาปฏิบัติโดยเฉพาะเรื่องปลูกพืชผักปลอดภัยไว้บริโภคแบ่งปันและจำหน่ายให้กับชุมชน
นายศักดิเดชน์ แก้ววิเศษ เกษตรจังหวัดกำแพงเพชร พร้อมด้วยนายลภนพัทร โมกสุวรรณ เกษตรอำเภอทรายทองวัฒนา รักษาราชการแทนเกษตรอำเภอคลองลาน เจ้าหน้าที่กรมส่งเสริมการเกษตร เยี่ยมชมเกษตรกรต้นแบบ วิสาหกิจชุมชนสวนเกษตรพืชผักปลอดภัย หมู่ 28 บ้านคลองด้วน ต.คลองน้ำไหล อ.คลองลาน จ.กำแพงเพชร กลุ่มดังกล่าว เป็นการรวมตัวของเกษตรกรบ้านคลองด้วน หมู่ 28ตำบลคลองน้ำไหล อำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร ซึ่งพื้นที่ทางการเกษตรเป็นดินร่วนปนทรายเหมาะแก่การปลูกมันสำปะหลัง อาชีพหลักของคนในชุมชน คือ การทำไร่มันสำปะหลัง ซึ่งเป็นการปลูกพืชเชิงเดี่ยว เกษตรกรมีรายได้ทางเดียว จึงเกิดความคิดรวมกลุ่มขึ้นมา เพื่อทำอาชีพเพิ่มรายได้ระหว่างปีที่รอเก็บเกี่ยวผลผลิต สมาชิกกลุ่มจึงได้หาแนวทางแก้ไขปัญหาจากการเชื่อมั่นในภูมิปัญญาของบรรพบุรุษ การเกษตรอยู่กับธรรมชาติพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน
ปกติทางกลุ่มมีการใช้สมุนไพรเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว จึงเปลี่ยนแนวคิดมาปลูกพืชสมุนไพร ไม้ยืนต้นเพิ่ม ซึ่งเป็นพืชมูลค่าสูงและได้ทำการศึกษาค้นคว้า เกี่ยวกับสรรพคุณของพืชสมุนไพร นำมาปลูก พร้อมแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ที่หลากหลาย เช่น ยาดมสมุนไพร ยาหม่องสมุนไพร โลชั่นหญ้าเอ็นยืด ชาสมุนไพรชนิดต่างๆ เป็นต้น ภายใต้แบรนด์บ้านเคดี 28 (KD28House) เพื่อใช้ภายในครัวเรือนของสมาชิก เพื่อเป็นการลดรายจ่ายและออกจำหน่าย เพื่อเพิ่มรายได้และมีการเก็บรวบรวมเมล็ดสมุนไพรชนิดต่างๆ เพื่อเก็บไว้ขยายพันธ์ในฤดูกาลถัดไป และจำหน่ายทั้งภายในและภายนอกชุมชน เพื่อเป็นการดำรงความหลากหลายของพันธุ์สมุนไพรชนิดต่างๆ มากกว่า 700 ชนิด
ผลงานกิจกรรมที่ทำในปัจจุบัน ได้รับรางวัลรองชนะเลิศอันดับ 1 วิสาหกิจชุมชนดีเด่นระดับจังหวัด ประจำปี 2566 จากการรวบรวมพันธุ์พืชสมุนไพรมากกว่า 700 ชนิด เช่น หญ้าเอ็นยืด ขมิ้นชัน กระชายดำ ม้าฮ้อ เป็นต้น และได้ แปรรูปผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร เช่น ยาหม่องสมุนไพร น้ำมันนวดสมุนไพร โลชั่นสมุนไพร สบู่สมุนไพร ครีมบำรุงผิวหน้าสมุนไพร เป็นต้น
นอกจากนั้นกลุ่มยังเป็นเครือข่ายศูนย์เรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร (ศพก.) ตำบลคลองน้ำไหล อำเภอคลองลาน กิจกรรมพืชสมุนไพร มีการจัดทำแปลงเรียนรู้เพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสมุนไพรขมิ้นชันและไพล และมีการจัดฐานการเรียนรู้ให้เกษตรกรและบุคคลทั่วไปได้เรียนรู้เทคโนโลยีในการผลิตจนถึงการแปรรูป ได้แก่ การแปรรูปสมุนไพร, หลักการใช้พืชสมุนไพรเพื่อสุขภาพ
จุดเด่นวิสาหกิจชุมชนสวนเกษตรพืชผักปลอดภัย หมู่ 28 บ้านคลองด้วน คือ ขับเคลื่อนเครือข่ายศูนย์เรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร (ศพก.) มีการดำเนินกิจกรรมที่หลากหลายทั้งกิจกรรมด้านเศรษฐกิจ ด้านสังคม ด้านศาสนา ด้านทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม ภูมิปัญญาท้องถิ่น สร้างอาชีพ เสริมรายได้ สร้างความมั่นคงทางเศรษฐกิจให้ครอบครัวและชุมชน จากการดำเนินกิจกรรมกลุ่มแนวคิดเริ่มจาก สมาชิกกลุ่มมีความสามัคคีมีองค์ความรู้มีใจรักในอาชีพทางการเกษตร และอยากมีส่วนร่วมในการดำเนินงานเพื่อหารายได้เสริมให้กับครอบครัวและชุมชน โดยน้อมนำเอาหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 มาปฏิบัติโดยเฉพาะเรื่องปลูกพืชผักปลอดภัยไว้บริโภคแบ่งปันและจำหน่ายให้กับชุมชน และการสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่น พร้อมทั้งยังรวบรวมสมุนไพรและพันธุ์ไม้หายากมาปลูก และขยายพันธุ์เพื่ออนุรักษ์ไว้ให้ลูกหลานได้ศึกษาต่อไป
ด้านองค์ความรู้ ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชน ได้ศึกษาต่อในหลักสูตรอนุปริญญา สาขาวิชาการแพทย์แผนไทย วิทยาลัยชุมชนตาก จังหวัดตาก และมีความพร้อมเป็นวิทยากรในการถ่ายทอดความรู้ที่ครอบคลุมทุกด้านเกี่ยวกับสมุนไพร ทั้งการผลิต การแปรรูป ตลอดจนสรรพคุณในการรักษาต่างๆ
นางสาววาสนา แก้วชา (แพทย์แผนไทย) ประธานวิสาหกิจชุมชนสวนเกษตรพืชผักปลอดภัย เล่าให้ฟังว่า เริ่มตั้งแต่ที่อยู่ทำงานบริษัทเอกชน และประสบปัญหาด้านสุขภาพ เข้ารับการรักษาตัวโรงพยาบาล มีหมอยาท่านหนึ่งมาแนะนำว่าให้ลองใช้สมุนไพร เลยทดลองมาปรากฏว่าภายใน 2 อาทิตย์ โรคที่เป็นเรื้อรังหาย พอเกิดความเชื่อมั่นในภูมิปัญญาแล้วก็การใช้สมุนไพรไทย เลยลาออกจากงานประจำ คิดว่าจะมาปลูกพืชสมุนไพรแล้วก็อยากจะส่งต่อองค์ความรู้เกี่ยวกับการใช้เพื่อสมุนไพร ให้ผู้ป่วยหลายๆท่านที่ประสบปัญหาเหมือนกัน ได้หายจากโรคที่เป็นมีความสุขในการใช้ชีวิต
จึงเริ่มต้นที่นี่ เมื่อปี พ.ศ 2561 มาทำสมุนไพรตอนแรกก็เริ่มประมาณ 2-3 ชนิด ตามตำรับยาที่แพทย์แผนไทยให้มา เพื่อให้รู้จริงรู้ลึกสามารถนำความรู้ที่ได้มาส่งต่อได้ จึงไปศึกษาเรียนแพทย์แผนไทยที่วิทยาลัยชุมชนตาก อีก 3 ปีครึ่ง ปัจจุบันจบหลักสูตรอนุปริญญา สาขาวิชาการแพทย์แผนไทย สอบใบประกอบวิชาชีพแพทย์แผนไทยได้ ปัจจุบันมีสมุนไพรกว่า 700 กว่าชนิด นำมาเป็นตำรับยาแปรรูปโลชั่นสมุนไพร ซึ่งวันนี้ได้สาธิตการทำสบู่สมุนไพร โดยการนำสมุนไพรหลัก หญ้าเอ็ดยืด ช่วยเรื่องผิวที่เกิดจากลอยไหม้จากแสงแดด ใบบัวบกทำให้ผิวเรียบเนียนชุ่มชื่น เหงือกปลาหมอ เสลดพักพอนตัวเมีย ช่วยเรื่องผดผื่นคันแมลงกัดต่อยได้
นายศักดิเดชน์ แก้ววิเศษ เกษตรจังหวัดกำแพงเพชร เปิดเผยว่า สำหรับสวนสมุนไพรบ้านเคดี 28 เป็นการรวมกลุ่มของเกษตรกร ซึ่งเดิมมีการเพาะปลูกมันสำปะหลัง ซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจหลังของสถานที่แห่งนี้ และมีสำนักงานเกษตรอำเภอคลองลาน ได้สนับสนุนจดให้มีการจดทะเบียนวิสาหกิจชุมชนตั้งแต่ปี พ.ศ 2561 เพื่อให้สมาชิกได้มาเรียนรู้ เรื่องชนิดสมุนไพร ประโยชน์ การปลูก และการดูแลรักษา ตลอดจนการแปรรูป ในขณะเดียวกันกรมส่งเสริมการเกษตร ได้สนับสนุนโครงการส่งเสริมการผลิตและการแปรรูปสมุนไพรให้กับกลุ่มนี้ เพื่อที่ให้มีการพัฒนายกระดับการผลิตเป็นการแปรรูปที่หลากหลาย ได้รับมาตรฐานเพื่อเพิ่มช่องทางด้านการตลาด ถือว่าเป็นกลุ่มที่มีความเข้มแข็ง ช่วยทำให้เกษตรกรปลูกมันสำปะหลังมีรายได้เสริม และอาจจะเป็นรายได้หลักในอนาคต ซึ่งในขณะเดียวกันสวนสมุนไพรตรงนี้ยัง เป็น เครือข่ายศูนย์เรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร (ศพก.) ตำบลคลองน้ำไหล อำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร ซึ่งเป็นอีกทางเลือกหนึ่งสำหรับเกษตรกร เพื่อที่จะผลิตพืชมูลค่าสูงชนิดนี้
ทั้งนี้ นอกจากจะเป็นสวนสมุนไพรแล้ว ยังมีสถานที่ดำเนินกิจกรรมของกลุ่ม และเป็นที่ฝึกอบรมการผลิตพืชสมุนไพร การแปรรูปพืชสมุนไพรแล้ว ยังมีวิธีการหมักเชื้อเห็ดป่าพร้อมวิธีการฝังเชื้อเลียนแบบธรรมชาติ จะเห็นได้ว่า ช่วงนี้เป็นช่วงที่เห็ดเผาะ หรือ เห็ดถอบ ออกหนึ่งปีจะมีครั้ง จะเกิดขึ้นในบริเวณดินทราย เมื่อแก่ได้ที่ก็จะดันดินให้นูนขึ้น และเม็ดเห็ดจะโผล่ขึ้นมาให้ บางเม็ดเห็ดจะผังอยู่ใต้ดิน เห็ดเผาะชอบขึ้นตามโคนต้นไม้หรือใต้พุ่มไม้ ได้ลองใช้ไม้หรือช้อนไปเขี่ยหาจะเจอเม็ดเห็ด ทำให้การเยี่ยมชมในสวนสมุนไพรในครั้งนี้ นอกจากจะได้รับความรู้เรื่องสมุนไพรแล้ว ยังได้เก็บเห็ดกันเพลินเลยทีเดียว สามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ 097-9791190
